reż. Aleksander Adrianow
2016
język rosyjski
serial TV (melodramat historyczny)
Софи́я (tytuł oryginalny)



Druga połowa XV wieku. Moskiewski książę Iwan III ( Jewgienij Cyganow) przyjmuje z Rzymu od papieża propozycję poślubienia księżniczki bizantyjskiej, Zoi. Po powtórnym chrzcie przywiezionej do Rosji



 z Rzymu Zoi i zmianie jej  imienia na Sofię (Maria Andriejewa)
 


mimo sprzeciwu dworu i cerkwi książę bierze ślub z księżniczką bizantyjską.



Nadzieje Rzymu na to, że wpłynie ona na rozpowszechnienie się na Rusi katolicyzmu nie zostają jednak spełnione. 
Czas dla Rusi moskiewskiej dramatyczny:
- wojna Moskwy z dążącym do niezależności Nowogrodem
- spór i pojednanie księcia Rusi Moskiewskiej Iwana III z braćmi Borysem Wołockim i Andrejem Wielkim
- po 200 latach zależności zwycięstwo nad Złotą  Ordą tatarską.



 Na dworze też konflikty między Sofią a Heleną, mołdawską żoną Iwana Młodego, syna Iwana III z pierwszego małżeństwa.

Osiem odcinków kostiumowej historii intryg dworskich i zwycięstwa miłości nad podziałami. Przeskakiwałam, przelatywałam, niemniej ciekawa, jak rozwinie się historia sporu braci zakończona ich opowiedzeniem się po stronie wrogów Moskwy, jak dojdzie do pojednania w imię walki prawosławnej Rusi z Tatarami. Ciekawa też losów książąt Moskwy Zofii z Paleologów bizantyjskich i Iwana III. Historię Iwana III zwanego w Polsce Srogim, w Moskwie Wielkim ze względu na zwycięstwo nad Tatarami,
 opowiada ktoś jego wnukowi Iwanowi Groźnemu.

Do filmu przyciągnęła mnie rola Jewgienija Cyganowa , którego lubię w Dzieciach Arbatu, Przechadzce, czy Radio Piter. W roli księcia go zapomnę. Jego postać między sentymentalizmem a brutalnością.  Historię przedstawiono tu jako pretekst do opowieści miłosnej, w którą wplata się śmierć 32-letniego następcy tronu Iwana Młodego, leczonego na podagrę. Lekarza Iwan III za nieudane leczenie kazał ściąć. Śmierć Iwana Młodego  umożliwiła uczynienie następcy tronu z syna Zofii Paleolog. Nie ma tego w filmie, ale to ona najwięcej zyskałaby na otruciu następcy tronu.

Film niezbyt godny polecenia.

Niemniej wdzięczna mu jestem, że był dla mnie punktem wyjścia do wędrówki po losach władców Rosji.

Poniżej o nich nie jak o politykach, ale jak o ludziach, o ich rodzinach, o tym, jak odchodzili.

Oto oni. Wieki Książę Moskwy Iwan III i Zofia z Paleologów, która urodziła mu dwanaścioro dzieci. Władzę po jego śmierci przejął ich najstarszy syn Wasilij III



Moskiewscy książęta (rządzący w latach 1276 - 1598) to:
- Daniel Aleksandrowicz, młodszy syn Aleksandra Newskiego ((księcia Nowogrodu i Włodzimierza, świętego prawosławia)); od niego zaczyna się ród Rurykowiczów, udzielnych książąt Moskwy i carów Rusi; żył w latach 1261-1303, stracił ojca mając 2 lata; rządził w czas zależności Rusi od Tatarów; zwolennik pokoju; ojciec pięciu synów, z których dwóch było Wielkimi Książętami Moskwy; pochowany w klasztorze, który spłonął w czas pożaru zajętej przez Francuzów Moskwy w 1812 roku



- Jerzy Moskiewski (Jurij Daniiłowicz), syn Daniiła (1281-1325)

- Iwan I Daniiłowicz Kalita, syn Daniiła (1283-1341); zwany Kalitą o torby z pieniędzmi, która nosił wszędzie (wg jednych rozdając z niej biednych, wg innych ze skąpstwa); na kilka tygodni przed śmiercią stał się mnichem



- Siemion Dumny (1316-1353), syn Iwana I Kality; zmarł podczas zarazy; mimo trzech małżeństw zostawił po sobie tylko jedną córkę



- Iwan II Piękny (1326-1359), syn Iwana I kality, młodszy brat Siemiona Dumnego; tłumił powstania bojarów, zachowując centralną pozycję Moskwy, utrzymywał poprawne stosunki z Ordą, od której był zależny

-  Dymitr Doński (1350-1389), syn księcia Iwana II Pięknego; święty kościoła prawosławnego; za jego czasów Moskwa obroniła się przed naporem Litwy, zdecydował o konieczności wyzwolenia z zależności od Tatarów (spalono Moskwę, syn Dymitr 3 lata zakładnikiem Ordy, zwycięstwo Dymitra nad Tarami -  w 1380 na Kulikowym Polu, stąd nazwa Doński)

- Wasyl I (1371-1425), syn Dymitra Dońskiego; w dzieciństwie przez 3 lata zakładnik Ordy Tatarskiej

- Wasyli II Ślepy (1415-1462), syn Wasyla I Rurykowicza; ośmioro dzieci od jednej żony; w trakcie leczenia gruźlicy podpalaniem poszczególnych części jego ciała wdała się gangrena, zmarł więc w 47 roku życia; kilka dni przed śmiercią wydal wyrok śmierci na bojarów organizujących spisek przeciwko niemu; za jego władzy po raz pierwszy metropolitę wyświęciła uniezależniona od Bizancjum Cerkiew Rosji

- Iwan III (1440-1505) zachorował kilka miesięcy po śmierci swojej żony Zofii; ruszył w pielgrzymkę po klasztorach; w miarę podróży przestał widzieć na jedno oko, nastąpił paraliż nogi i ręki, zmarł 2 lata po śmierci żony; dwoje dzieci od pierwszej żony (syn Iwan Młody rzekomo otruty) i 12-ro od Zofii, w tym następca; zostawił Ruś wolną od tatarskiego jarzma
- Wasyli III (1479-1533), syn Iwana III i Zofii z Paleologów, pierwszy który za zgodą innych władców Europy uznał się imperatorem Rosji

- Iwan IV Groźny (1547-1584) w ostatnich latach noszony z powodu uniemożliwiających chodzenie narośli kostnych i syfilisu, być może otruty; miał 6/7 żon; żony  wybierał spośród piękności przysyłanych z całego kraju; trzecia zmarła 2 tygodnie po ślubie; dwie na siłę zamknięto w klasztorach; podobnie postąpił z ostatnią żoną (wdową po Iwanie Groźnym) następny car; ojciec 3 córek (zmarły do trzeciego roku życia) i pięciu synów (z których dwoje umarło w niemowlęcym wieku,  Iwan - mimo trzech żon bezpotomnie -  zginął  w kłótni z ręki ojca; 3-letni Dymitr zginął rzekomo zabity przez ludzi Borysa Godunowa; Fiodor przejął  władzę po swoim ojcu Iwanie Groźnym



- Fiodor I (1557-1598) - car całej Rosji, ostatni z Rurykowiczów (umarł bez potomka), w cerkwi - święty, syn Iwana Groźnego; poślubił córkę carskiego doradcy Borysa Godunowa, który w rzeczywistości za jego panowania rządził Rosją


Po wygaśnięciu dynastii Rurykowiczów władze objął

- Borys Godunow (1598-1605), doradca Iwana Groźnego i jego syna Fiodora I

I po bezpotomnej śmierci ostatniego wybrany na cara. Dobry organizator, ale susza głód i pogłoski o tym, że  Dymitr, syn Iwana Groźnego żyje, wywołały falę samozwańców. Dymitr Samozwaniec zdobył Moskwę w 1605 roku, ułatwieniem była śmierć Borysa Godunowa 2 miesiące wcześniej, pogłębiła ona Wielką Smutę w Rosji (1598-1613 - kryzys w związku z tronem Rosji bez dziedzica i interwencjami polsko-szwedzkimi)

Smutę zakończył wybór na cara księcia Michała Romanowa. Dynastia Romanowych panowała od 1613 do 1762, a licząc boczne linie do 1917 roku)

 

Dynastia Romanowych:

- Michał Romanow (1596-1645), pierwszy z dynastii Romanowych, wybrany na cara ze starej bojarskiej rodziny.  Rządził od 1613 do 1645 roku - 32 lata.

Za czasów Godunowa rodzinę Romanowych  prześladowano, siłą zsyłano do klasztorów, w Sybir. Jako dziecko przyszły car w czas smuty od oddziałów polsko-litewskich skrywał się z matką w klasztorze. Tam jako 17-latek usłyszał decyzję o wyborze go na cara. Mimo błagań matki  i własnych wahań przyjął ten wybór i panował  od 1613 do 1645 - 32 lata. Wzmocnił władzę centralną, zawarł po wieku wojnach pokój ze Szwecją. Dwudziestolatkowi matka wybrała przyszłą żonę. Jednak car na oględzinach, na które zjechały się krasawice z Rosji wybrał sobie inną - córkę bojara Marię Chłopową. Być może podtruta narzeczona zaczęła chorować i zesłano ją z rodziną. Cara poślubiono kolejnej wybranej przez matkę, ale ona - jak głosi legenda za karę za los Marii - kilka miesięcy po ślubie zachorowała i umarła. Już 30-letni car na kolejnych oględzinach wybrał sobie na żonę Ewdokię, z którą maił 7 córek i trzech synów, z których pięcioro umarło w dzieciństwie. Zmarł w 47 roku życia, ale już jako 30-latek tak chorował, że jak sam mówił: «до возка и из возка в креслах носят» (do wózka i z wózka noszony). Syn Aleksy Michajłowicz został kolejnym carem.

- Aleksy Romanow (1645-1676), syn Michała,  Rządził od 1645 do 1676 roku - 31 lat. 16-ro dzieci z dwóch małżeństw. Ojciec trzech kolejnych carów Fiodora III, Iwana V, Piotra I Wielkiego. Bardzo pobożny, W sprawach gospodarczych mniej zaradny. Liczne przywileje szlachcie i duchowieństwu. Za jego czasów wojna polsko-rosyjska i bunty (m.in. Stieńki Riazina). Carewicz Aleksy, rozstrzelany małoletni syn ostatniego cara Mikołaja II nazwany Aleksym na jego cześć.

- Fiodor III (1661-1682), syn Aleksego I, carem został jako 15-latek. Mimo posiadania dwóch żon zmarł bezpotomnie  mając 21 lat.

- Iwan V (1666-1696) syn cara Aleksego, brat Piotra Wielkiego;  carem był w latach 1682 (od 16 roku życia, od śmierci starszego brata) do 1696 roku;  chory, nie zajmował się rządzeniem. Zmarł jako 30-latek. Ojciec pięciu córek, z których Anna została carową panującą po wygaśnięciu dynastii Romanowych (w prostej linii)

- Piotr I Wielki (1672-1725), ojca (car) stracił mając 4 lata, sam carem został mając 10 lat. Rządzić samodzielnie (przedtem regentka matka) zaczął jako 17-latek.  Starannie wykształcony. Po podróży incognito  po Europie wprowadził reformy w Rosji. Założył Petersburg. Pierwszy raz matka ożeniła go jako 17-latka, by przerwać niepożądany romans.  Miał trzech synów z pierwszą żoną, w tym jeden z nich - carewicz Aleksy zamieszany z matką w spisek, którego celem było przejęcie władzy (matka zesłana do klasztoru, on skazany za zdradę na śmierć, nie doczekawszy się kaźni zmarł w twierdzy).   Katarzynę, 31-letni car spotkał ją 19-latkę zdobywszy twierdzę szwedzką. Uczynił byłą służącą swoją kochanką, potem drugą żoną; matką - sześciu córek i dwóch dynów. Rządził od 1682 do 1725 - 43 lata.  Wdowa po nim panowała jako carowa Katarzyna I.

Wzrost ponad 2 metry.

- Katarzyna I (1684-1727), rządziła jako carowa 2 lata (do śmierci), z pochodzenia chłopka (narodowości łotewskiej, litewskiej lub estońskiej - różne wersje), straciwszy rodziców podczas dżumy, wychowana przez pastora który przetłumaczył Biblię na łotewski, w jego domu  występowała w roli niekształconej służącej;   wydana jako 17-latka  za dragona, który 2 dni po ślubie poszedł na wojnę i zaginął; po zdobyciu przez rosyjskie wojska cara Piotra twierdzy Marienburg (Aluksne) potraktowano ją jak zdobycz wojenną, która przechodziła z rąk do rąk dowódców armii Piotra Szeremietiewa i Mieńszykowa, a w ostateczności cara Piotra Wielkiego. Ochrzczono ją w prawosławiu (chrzestnym był carewicz Aleksy, który w wyniku spisku przeciw władzy ojca zmarł w Pietropawłowskiej twierdzy). Z czasem z kochanki została żoną, matką sześciu córek i dwóch synów, oparciem, pomocą, pociechą zabieraną nawet na wojnę. Jej rywalka,pierwsza żona cara Ewdokia przeżyła ja i doczekała się na tronie swojego wnuka.

- Piotr II Aleksiejewicz (1715-1730), wnuk Piotra Wielkiego,  jako piętnastolatek zmarł na ospę; panował od 1727-1730 - od 13 roku życia przez trzy lata (do śmierci); w jego imieniu rządził doradca  cara Piotra I; zmarły bezpotomnie Piotr II - to ostatni z dynastii Romanowych wprost;

- Anna Romanowa (1693-1740), bratanica Piotra Wielkiego, córka cara Iwana V; panował od 1730-40 - przez 10 lat do śmierci. jako 17-latka ze względów politycznych przymuszona przez wuja cara Piotra I do ślubu z księciem Kurlandii. Dwa miesiące po ślubie  po pijackiej nocy z Piotrem jej mąż zmarł zatruty alkoholem. Mimo to wysłano ją do Kurlandii zorganizować w rozgrabionym miejscu dwór książęcy dla 17-letniej wdowy. Pomocą w tym miał być 51-letni Biestużew. Ich romans oburzył matkę Anny. Anna znalazła obrońcę w żonie cara Katarzynie. Za jej sprawą matka napisał Annie tuż przed swoją śmiercią list, w którym wybaczała jej krzywdy. Anna przeżyła z Biestużewym 17 lat - w 1727 roku  - wbrew jej prośbom - odwołano do z Kurlandii do Rosji, a jego miejsce w jej sercu już do śmierci zajął młodszy od niej  o kilka lat Buehren (Biron), zarządca jej dobrami. 

Carowa Katarzyna I w testamencie określającym, że po niej tron Rosji ma dziedziczyć wnuk jej męża z pierwszej żony (Piotr II) zaznaczyła, że w razie jego śmierci korona przypadnie bratanicy Piotra Wielkiego Annie, a w razie śmierci tejże Elżbiecie córce Piotra Wielkiego i jej samej Katarzyny I.  W związku  czym Anna została carową. Zesłała żądnych władzy książąt Dołgorukich na Syberię, dopuściła w rządzeniu wpływy Niemców Inflanckich, właściwie rządził jej faworyt Biron.  Założyła rosyjska akademię baletu tworząc fundamenty rosyjskiego baletu.

- Iwan VI Antonowicz (1740-1764) prawnuk cara Iwana V, który współpanował z młodszym bratem Piotrem Wielkim. Carowa Anna wyznaczyła go (jako wnuka swojej siostry) w testamencie swoim następcą.  Przejął tron jako car-niemowlę.

W jego imieniu rządził faworyt carowej Anny Biron, a po jego aresztowaniu matka dziecka. Wkrótce w wyniku zamachu stanu władzę przejęła córka Piotra I   Elżbieta. W 1742 roku Elżbieta zrezygnowała z pomysłu odesłania cara -dziecka z rodzina za granicę. Izolowano go z rodziną. Dziecko żyło odrodzone ścianą  nie widząc rodziców. Oni nie zdawali sobie sprawy, że jest tak blisko. Kontakt z dzieckiem nazwanym Grigorijem mieli tylko zaufani strażnicy. Jego matka wkrótce zmarła w tej izolacji. Sam Iwan VI od 16 roku życia więziony samotnie pod imieniem Grigorij w twierdzy Schlisselburga popadł w obłęd. Gdy miał 22 lata za sprawą cara Piotra III, poprawiono jego warunki życia, ale wkrótce władzę przejęła Katarzyna II i zginął w 24 roku życia przy próbie uwolnienia go z twierdzy przez swoich zwolenników. Wiedział kim jest. Marzył o życiu w klasztorze.

- Elżbieta Romanowa (1709-1762), córka cara Piotra I, urodziła się jako nieślubne dziecko z jego związku z byłą służącą, branką wojenną, która potem stała się jego żoną, a po jego śmierci carową Katarzyną I. Licząc na ślub z Ludwikiem XV nauczono ją płynnego francuskiego. Król mimo wyróżniającej ją urody odmówił. Istnieje wersja o jej tajnym małżeństwie z generałem Razumowskim,  plotkowano  o dzieciach z wolnych związków, stąd pojawiali się po jej śmierci samozwańcy.

Przejąwszy władzę w wyniku zamachu stanu i uwięziwszy cara-niemowlę i jego regentów słynęła z zabaw (maskarad, podczas których mężczyźni przebierali się za kobiety, kobiety za mężczyzn) przeplatanych pielgrzymkami. Potrafiła się tak wzruszyć trzęsieniem ziemi w Lizbonie, że przeznaczyła na odbudowę miasta znaczną sumę pieniędzy, mimo braku stosunków dyplomatycznych między Rosją a Portugalią. Za jego czasów założono Moskiewski uniwersytet, wspomagała uczonego Łomonosowa.

Była ostatnią z rodu Romanowych w linii żeńskiej (męska zakończyła bezpotomna śmierć Piotra II w 1730 roku). Na następcę wyznaczyła syna starszej siostry Anny Karla Petera Ulricha von Hollstein-Gottorb, który przyjął imię Piotra III.

- Piotr III Romanow (1728-1762) wnuk Piotra Wielkiego. Syn nieślubnej córki Anny cara z jego związku z przyszła carową Katarzyną I. Siostrzeniec poprzedniej carowej Elżbiety. Po ojcu książę niemieckiego księstwa Holsztynu. W Rosji panował od stycznia do lipca 1762 roku - pół roku. Od dziecka chorowity, popędliwy. Elżbieta wyznaczywszy go na swego następcę w Rosji 14-letniego wezwała na wychowanie do Rosji. Przeszedł na prawosławie. Mimo wczesnego przyjazdu do Rosji nigdy nie nauczył się poprawnie mówić po rosyjsku. lekceważył Rosję, jej kulturę i zwyczaje. Zainteresowany był przede wszystkim polityką  księstwa Holsztynu. Poślubiony bez miłości, chudy, łysy, oszpecony ospą   budził w żonie Zofii von Anhalt - Zerbst zwanej Katarzyną obrzydzenie. Żyli obok siebie. Stąd plotki, że ich syn Paweł może nie być jego synem.  Po pół roku panowania obalony przez swoją żonę Katarzynę II. Tydzień po obaleniu, zmarł  odizolowany. Powodem było nadużycie alkoholu lub apopleksja. Istnieje jednak też wersja o zabójstwie. Za panowania jego żony objawiło się około 40 samozwańców głoszących że są carem Piotrem II.

- Katarzyna II (1729-1796) panowała od 1762 do 1796 - 26 lat. Skandale z powodu związków z licznymi kochankami (23). Ostatnim kochankiem 60-letniej carowej był 20-latek.  Jej kochankowie szczególnie Orłow i Potiomkin mieli wpływ na decyzje polityczne carowej. Miała troje dzieci - z carem Piotrem III, któremu zabrała władzę, Pawła.   Został on carem po jej śmierci. Z Orłowem Aleksego Bobrinskiego i córkę Annę (być może od Stanisława Poniatowskiego; żyła tylko  2 lata). Swego byłego  faworyta uczyniła królem Polski.  Prowadziła wojnę rosyjsko-turecką o Krym. Zgodziła się na propozycję króla Prus Fryderyka II udziału w rozbiorze Polski między Prusy, Austrię i Rosję (1772). Za jej panowania na Powołżu doszło do powstania chłopów pod wodza Pugaczowa, który podawał się za nieżyjącego cara Piotra III. Wsparła przeciwko Konstytucji 3 maja konfederację targowicka. Klęska powstania kościuszkowskiego oznaczała kolejny rozbiór Polski (1795). Zmarła przygotowując się do zbrojnego przeciwstawienia się rewolucji francuskiej.

- Paweł I Romanow (1754-1801)  panował od 1796 do 1801 - 5 lat. Ze względów politycznych pozbawiony miłości najbliższych, wychowywany przez opiekunów pod kuratelą carowej Elżbiety z dala od rodziców w przyszłości carów Piotra III i Katarzyny  Katarzyny II. Zabity nocą w wyniku spisku oficerów (istnieje wersja, ze wspieranego przez Anglików by uniknąć wojny z Rosją o...Maltę). Opinia o jego rządach dwuznaczna, Puszkin nazywa go "złoczyńcą", inni tyranem, mówi się o powszechnej radości w reakcji na jego śmierć.  Ale  mówi się też  o jego poczuciu sprawiedliwości i buncie przeciw obłudzie.  Cerkiew przed rewolucją lutową szykowała się do jego kanonizacji. Dwukrotnie żonaty. Pierwsza żona zmarła z dzieckiem przy porodzie. Z drugą miał10-ro dzieci (4 synów, 6 córek). Dwoje dzieci nieślubnych.

- Aleksander I Pawłowicz Romanow (1777-1825). na tron wszedł w  1801 jako 14-latek, rządził do 1825.  Przez 24 lata.  W niezbyt szczęśliwym małżeństwie urodziły mu się tylko dwie córki, które wcześnie zmarły. 15 lat związany z Marią Naryszkiną, z którą rozstał się z powodu jej zdrady.  Za jego panowania Napoleon ruszył w 1812 roku na Rosję.  Kutuzow i "generał mróz" sprawili, że z Rosji wróciło tylko 6% armii Napoleona. W tym czasie Aleksander znajdował pocieszenie w mistycyzmie, dużo się modlił, czytał Biblię, mówił o planach odejścia do klasztoru. Może to sprawiło, że gdy 47-letni  car nagle zmarł w podróży, zaczęto mówić o tym, że sfingował swoją śmierć, ze w trumnie jego nie było ciała, że został mnichem na Syberii lub na Krymie. Mówiono o podobieństwie do cara mnicha Fiodora Kuźmicza. legendę te wiąże się z pragnieniem odpokutowania za współudział w zabójstwie ojca Pawła I.

- Mikołaj I Romanow (1796-1855). Rządził od 1825 roku do 1855 - 30 lat. Trzeci syn cara Pawła I, brat  Aleksandra I.  Stracił ojca mając 4 lata. Jego wejście na tron  - splecione z powstaniem dekabrystów. Zmarł w 59 roku życia przeziębiwszy się podczas parady przyjmowanej w mroźną pogodę bez płaszcza, według innych w konsekwencji niewyleczonej kontuzji doznanej podczas wypadku pociągu w czasie podróży po Rosji. Rozpowszechniły się jednak pogłoski o samobójstwie w reakcji na klęski wojsk rosyjskich pod Sewastopolem. W małżeństwie z Aleksandrą  urodziło się 7-ro dzieci (3 córki i 4 synów, z których najstarszy panował potem jako car Aleksander II)

- Aleksander II (1818-1881) rządził od 1855  do 1881 - 26 lat. Starannie wykształcony. W młodości podczas wizyty w Londynie zakochał się w młodej Wiktorii, ale gdy oboje władali swoimi krajami odnosili się do siebie wrogo. Zakochiwał się często. Wbrew woli matki poślubił 15-letnią córkę księcia Hesji, o której mówiono, że nie jest jego córką. Po przejściu na prawosławie nazwano ją Maria.  40 lat przeżyli w małżeństwie. Szczęśliwie (? - podczas ich małżeństwa 46-letni car związał się  na wiele lat z 17-letnią Dołgorukową).  W małżeństwie z Marią urodziło im się ośmioro dzieci (2 córki, 6 synów, z których jeden był następnym carem).  Zginął podczas szóstego zamachu. Mając 63 lata. zabity przez Polaka. Jego śmierć przekreśliła plany reform  ograniczających samodzierżawie. Za jego panowania w Polsce wybuchło w 1863 roku powstanie styczniowe - po klęsce wprowadził w królestwie reformę uwłaszczeniową. Jego najmłodszego syna bolszewicy rozstrzelali w reakcji na zabicie w Niemczech Róży Luksemburg.

- Aleksander III (1845-1894). panował od 1881- do 1894 roku - 13 lat. Syn Aleksandra II.  Ożenił się z córką duńskiego króla, która przeszła na prawosławie z Dagmary stając się Marią. Mieli sześcioro dzieci - 2 córki i 4 synów, z których najstarszy  Mikołaj II był ostatnim carem Rosji. Po rewolucji lutowej był pomysł przekazania władzy odebranej Mikołajowi II jego młodszemu bratu Michałowi. Nie zgodził się. Rok później czekiści porwali go i zabili. Miesiąc później zastrzelili jego brata Mikołaja II.

Przyczyną śmierci 49-letniego cara był wypadek podczas podróży pociągiem. Rozbiło się 7 wagonów. Car rzekomo podtrzymywał na swoich plecach grożący zawaleniem się na rodzinę dach wagonu.  Ten wypadek przyczynił się do rozwoju choroby i śmierci.

 

- Mikołaj II Aleksandrowicz (1868-1918), żył 50 lat. Przez 5 lat zabiegał - mimo kilkakrotnych odmów - o zgodę ojca na poślubienie Anny,  wnuczki królowej Anglii Wiktorii. Przejście na prawosławie oznaczało zmianę imienia na Aleksandra. Początek panowania Mikołaja II jest związany z masową tragedią, jaką była panika na Chodynce  w czasie festynu ludowego towarzyszącego koronacji nowego cesarza. Zginęło wówczas 1389 osób, a 1301 zostało rannych. Żona miała duży wpływ na jego decyzje polityczne (wpływ Rasputina). W ich małżeństwie urodziły się 4 córki, które nazywały siebie w dziennikach OTMA (od swych imion według kolejności narodzin Olga, Tatiana, Maria, Anastazja) i syn Aleksy.

car panował od 1894 do 1917 roku  - 23 lata.  W między czasie doszło do wojny z Japonią, rewolucji 1905 roku, I Wojny Światowej i rewolucji najpierw lutowej, potem październikowej 1917 roku. Po rewolucji lutowej 1917 roku car zrzekł się tronu na rzecz trzynastoletniego carewicza Aleksego, potem zrzekł się go też w imieniu syna.  Od marca 1917 roku car z żoną, czterema córkami i synem przebywali w areszcie. Przetrzymywani w Carskim Siole, Tobolsku, rozstrzelani przez komunistów rosyjskich w Jekaterynburgu. W chwili śmierci Olga miała  23 lata, Tatiana 21, Maria 19, Anastazja 17, a Aleksy trzynaście lat.