Odissi (taniec ze stanu Orisa)
Odissi wywodzi się ze świątynnych rytuałów odprawianych w stanie Orisa.
Gdy został on zakazany (w 1947 r.), pojawiły się obawy, że forma ta zupełnie zaniknie. Postanowiono go dostosować do potrzeb koncertów i tym samym zbliżono go do estetyki świątynnych rzeźb regionu. Taniec ten był wykonywany i wzbogacany przez Mahari (świątynne tancerki). Do dziś kontynuowana jest tradycja poświęcenia Mahari w służbie dla bóstw świątynnych, zapoczątkowana w XII w. wraz z budową świątyni Jagannatha w Puri.
Razem z towarzyszącą mu klasyczną muzyką łączy wdzięki stylów Hindustani i Carnatic. Głównymi instrumentami akompaniującymi są: mandala bębny, gini, kartale i flet. Odissi jest tańcem ortodoksyjnym – sztywno trzymającym się zapisanych reguł, jak również pełnym dramatyzmu i wymowy.
Ten uczuciowy i duchowy taniec, ma zdolność ukazywania śringara (miłości), madhurya (miłości małżeńskiej) i parakryia rasy (miłości kochanków) w pełen czci sposób. Tak jak inne klasyczne sztuki Indii, tak ten starożytny styl tańca zaczynał podupadać, kiedy świątynie i artyści tracili patronat feudalnych władców i książęcych rodów, w szczególności w latach 30. i 40. XX w.
Współczesna forma Odissi jest efektem zmian zachodzących w tańcu i produktem dwudziestego stulecia, kiedy on zaczął się odradzać.
Miłośnicy i entuzjaści tego tańca zaczęli uważnie badać starożytne rękopisy, rzeźby, malowidła, a także poezję tego regionu. Spotykali się i obserwowali przedstawienia tak już niewielu istniejących wykonawców, po to, by ożywić i odtworzyć ten starożytny taniec jako unikatowy i wywierający silne wrażenie sceniczne. Odissi został przywrócony na zasłużone miejsce, tylko dzięki niezłomnej pracy takich natya Guru jak Pankaj Charan i Deba Prasad Das , Kelucharan Mohapatra i Mayadhar Raut.
Taniec ten to niezrównany klasyczny styl, dostosowany do wymagań formalnego scenicznego przedstawiania. Z czasem Odissi stał się jednym z najbardziej popularnych klasycznych stylów tańca.
Jak wszystkie ważniejsze klasyczne tańce indyjskie, Odissi ma dwie ważniejsze twarze:
- nritta – taniec bardziej prywatny, w którym ornamentalne figury tworzone są za pomocą ruchów ciała w przestrzeni i czasie
- abhinaya – stylizowana mimika, symboliczne gesty rąk – mudry / hasta.
Najczęstszym motywem i tematem przedstawień Odissi jest wątek boskiej miłości Radhy i Kryshny. Każde standardowe przedstawienie Odissi zawiera co najmniej jedno lub dwa ashtapadis (poemat ośmiu dwuwierszy), poczynając od Gita Govindy Jayadevy Gosvamiego (opisuje związek między Śrimati Radharani a Jej ukochanym Kryshną), a kończąc na mniej znanych dziełach.
Technika Odissi charakteryzuje się często powtarzającym użyciem tribhangi, gdzie ciało jest zginane w trzech miejscach. Symbolizuje to postawę, którą bardzo często przyjmował Śri Krsna grając na flecie dla Radhy. Charakteryzuje się ona częstym przesuwaniem torsu w przeciwnych kierunkach (ruch ten stanowi kwintesencję płynnego wdzięku i seksapilu).